การวิเคราะห์ประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคและประสิทธิภาพทางด้านต้นทุนของโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดนครราชสีมา

อนุกุล กฤติยารัตนวงศ์. 2552. การวิเคราะห์ประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคและประสิทธิภาพทางด้านต้นทุนของโรงพยาบาลชุมชน ในจังหวัดนครราชสีมา โดยวิธี DATA ENVELOPMENT ANALYSIS. วิทยานิพนธ์ ปริญญาเศรษฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ธุรกิจ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคและประสิทธิภาพทางด้านต้นทุนของโรงพยาบาลชุมชน โดยกรณีศึกษาในจังหวัดนครราชสีมา พร้อมทั้งเสนอ แนวทางการเพิ่มประสิทธิภาพ โดยเก็บรวบรวมข้อมูลของโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดนครราชสีมา จำนวนทั้งสิ้น 26 แห่ง ใช้ข้อมูลปีงบประมาณ พ.ศ. 2550 แบ่งโรงพยาบาลออกเป็นสามกลุ่มตามระดับการให้บริการด้วยเกณฑ์ระบบข้อมูลทางภูมิศาสตร์ (Geographic Information System: GIS) ได้แก่ ทุติยภูมิระดับต้น ระดับกลาง และระดับสูง ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธี Data Envelopment Analysis: DEA ตัวแบบที่ใช้คือ BCC Model (Input-oriented) มีตัวแปรทั้งสิ้น 15 ตัวแปร แบ่งเป็น ตัวแปรผลผลิต (Output) 4 ตัวแปร ได้แก่ จำนวนวันนอนรวมของผู้ป่วยใน จำนวนครั้งของการให้บริการผู้ป่วยนอก อัตราการครองเตียง และอัตราการใช้เตียง ตัวแปรปัจจัยการผลิต (Input) จำนวน 6 ตัวแปร ได้แก่ จำนวนแพทย์ จำนวนพยาบาล จำนวนบุคลากรอื่น จำนวนเตียงที่ใช้ จำนวนรายการครุภัณฑ์ และจำนวนรายการที่ดินและสิ่งก่อสร้าง และตัวแปรราคาปัจจัยการผลิต (Price of Input) จำนวน 5 ตัวแปร ได้แก่ ค่าจ้างแพทย์ ค่าจ้างพยาบาล ค่าจ้างบุคลากรอื่น งบครุภัณฑ์ที่โรงพยาบาลได้รับ และงบที่ดินและสิ่งก่อสร้างที่โรงพยาบาลได้รับ
ผลการศึกษา พบว่า มีโรงพยาบาลชุมชนจำนวน 20 แห่ง จากทั้งหมด 26 แห่ง ที่มีค่าดัชนีประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคเท่ากับ 1 หรือมีประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคอย่างเต็มที่ โดยโรงพยาบาลในกลุ่มทุติยภูมิระดับต้น มีค่าดัชนีประสิทธิภาพโดยเฉลี่ยสูงที่สุด ภาพรวมโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดนครราชสีมามีค่าประสิทธิภาพทางด้านเทคนิคโดยเฉลี่ย เท่ากับ 0.9756 หรือคิดเป็นร้อยละ 97.56 หมายความว่า เมื่อเปรียบเทียบกับผลผลิตที่เป็นไปได้แล้ว ณ ระดับผลผลิตที่เป็นอยู่ โรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดนครราชสีมา สามารถรองรับผู้ป่วยได้ร้อยละ 97.56 ซึ่งสามารถปรับปรุงประสิทธิภาพในการดำเนินงานโดยลดปัจจัยการผลิตลงได้ร้อยละ 2.44
สำหรับประสิทธิภาพทางด้านต้นทุน พบว่า มีโรงพยาบาลชุมชนจำนวน 19 แห่ง ที่มีประสิทธิภาพทางด้านต้นทุนอย่างเต็มที่ โดยโรงพยาบาลในกลุ่มทุติยภูมิระดับสูง มีค่าดัชนีประสิทธิภาพโดยเฉลี่ยสูงที่สุด ภาพรวมค่าประสิทธิภาพทางด้านต้นทุนโดยเฉลี่ยของโรงพยาบาลชุมชนทุกแห่ง เท่ากับ 0.956 หมายความว่า โรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดนครราชสีมา มีความสามารถในการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่เพื่อให้บริการผู้ป่วยได้อย่างคุ้มค่า โดยก่อให้เกิดต้นทุนการดำเนินงานโดยรวมน้อยที่สุด คิดเป็นร้อยละ 95.6 ซึ่งสามารถปรับปรุงประสิทธิภาพในการดำเนินงานโดยลดปัจจัยการผลิตลงได้ร้อยละ 4.4